B1.
Συστήματα
ηλεκτρονικής
μάθησης
και
τεχνολογίες
τηλε-εκπαίδευσης
Μαρία Ραγκούση, Καθηγήτρια,
Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε., Σχολή Τεχνολογικών
Εφαρμογών, ΤΕΙ Πειραιά
Δημήτρης Μετάφας, Επίκουρος
Καθηγητής, Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε., Σχολή
Τεχνολογικών Εφαρμογών, ΤΕΙ Πειραιά
Α'
εξάμηνο
Αντικείμενο
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η
εισαγωγή των φοιτητών/-ριών στα συστήματα ηλεκτρονικής
μάθησης και η επισκόπηση όλων των συνιστωσών τους (υλικό,
λογισμικό, διαδικτύωση και επικοινωνία). Επίσης, η μελέτη
των αρχών σχεδίασης, ανάπτυξης και αξιολόγησης ηλεκτρονικού
μαθησιακού υλικού και ηλεκτρονικών μαθημάτων γενικά, καθώς
και η αναγνώριση της σχέσης τους με τις θεωρίες μάθησης.
Τέλος, η μελέτη των σύγχρονων τεχνολογιών που υποστηρίζουν
την εξ αποστάσεως ηλεκτρονική εκπαίδευση και μάθηση, με
εφαρμοσμένο, εργαστηριακό τρόπο προσέγγισης. Μέσω των
εργασιών που υποχρεωτικά εκπονούνται και παρουσιάζονται
ατομικά και ομαδικά, ενθαρρύνεται η απαραίτητη, σε
μεταπτυχιακό επίπεδο, ερευνητική προσέγγιση των θεμάτων.
Στόχοι
Οι στόχοι του
μαθήματος είναι:
- η
μελέτη και η γνώση της περιοχής των συστημάτων ηλεκτρονικής
μάθησης και των σύγχρονων τεχνολογιών που τα υποστηρίζουν
- η
συσχέτισή τους με συγκεκριμένες θεωρητικές προσεγγίσεις της
μάθησης και με συγκεκριμένα εκπαιδευτικά σενάρια χρήσης
- η
ανάπτυξη στοιχειωδών ικανοτήτων σχεδίασης, ανάπτυξης και
αξιολόγησης μαθησιακού υλικού για ηλεκτρονική μάθηση
- η
εξοικείωση με τις σύγχρονες τάσεις και τεχνολογίες αιχμής
(συνεργατικά περιβάλλοντα, περιβάλλοντα εικονικής
πραγματικότητας, προσαρμοστικά περιβάλλοντα)
- η
ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων παραγωγής πρωτότυπου
ηλεκτρονικού μαθησιακού περιεχομένου
- η
ανάπτυξη κριτικής στάσης απέναντι στα διατιθέμενα
εκπαιδευτικά προϊόντα και τις δυνατότητές του για τη
βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων
Περιεχόμενα του μαθήματος
Τα περιεχόμενα του
μαθήματος αναλύονται σε ενότητες κατά προσέγγιση
εβδομαδιαίας διδασκαλίας.
Ενότητα 1:
Εισαγωγή στις ΤΠΕ
Οι
επιστημονικές/τεχνολογικές εξελίξεις που επέβαλαν την
αντικατάσταση του όρου «Πληροφορική» από τον όρο
«Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ)». Σχετικές
έννοιες και διασάφηση ορολογίας. Σύντομη ιστορική αναδρομή
στην πορεία εισαγωγής των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, στην Ελλάδα
και διεθνώς. Σημερινή κατάσταση-στόχοι. Ρόλος και στόχοι του
συγκεκριμένου μεταπτυχιακού προγράμματος σε αυτό το πλαίσιο.
Ενότητα 2: Τα
συστήματα ηλεκτρονικής μάθησης και οι θεωρίες μάθησης
Εισαγωγή στα
συστήματα ηλεκτρονικής μάθησης – έννοιες, ορολογία,
τεχνολογία. Επισκόπηση της εξέλιξης των συστημάτων
ηλεκτρονικής μάθησης, με παράλληλη αναφορά στις θεωρίες
μάθησης από τις οποίες επηρεάστηκε και επηρεάζεται η
παραγωγή τους (συμπεριφορισμός, κονστρουκτιβιστικές θεωρίες,
κοινωνικο-πολιτισμικές/συνεργατικές θεωρίες). Συγκριτική
μελέτη ζευγών θεωρίας μάθησης και σχετικού υλικού
ηλεκτρονικής μάθησης.
Ενότητα 3:
Κατηγοριοποίηση συστημάτων ηλεκτρονικής μάθησης
Εποπτική
παρουσίαση και κατηγοριοποίηση του σύγχρονου εκπαιδευτικού
υλικού και λογισμικού. Γνωριμία με αντιπροσωπευτικά σύγχρονα
εκπαιδευτικά λογισμικά διαφόρων τύπων, αναφορά στη
λειτουργικότητα και στη χρήση τους, εκπαιδευτικά σενάρια που
υποστηρίζουν.
Ενότητα 4:
Σχεδίαση ηλεκτρονικών μαθημάτων και ηλεκτρονικού
εκπαιδευτικού υλικού
Καθορισμός
απαιτήσεων, σχεδιασμός, τεχνολογίες ανάπτυξης και θέματα
αξιοποίησης του εκπαιδευτικού λογισμικού. Καθορισμός
απαιτήσεων με βάση εκπαιδευτικά σενάρια που πρέπει να
υποστηρίζονται, απαιτήσεις χρηστών ανάλογα με το
αντικείμενο, απαιτήσεις περιεχομένου, απαιτήσεις πολυμεσικών
δυνατοτήτων ανάλογα με το περιεχόμενο, απαιτήσεις
δικτυακής/διαδικτυακής χρήσης και αξιοποίησης, μεθοδολογίες
σχεδιασμού και ανάπτυξης, μοντέλα και αρχιτεκτονικές
ανάπτυξης/υλοποίησης ανάλογα με τις απαιτήσεις
δικτυακής/διαδικτυακής χρήσης, μοντέλα παρουσίασης, επιλογή
βοηθητικών εργαλείων ανάπτυξης.
Ενότητα 5:
Ανάπτυξη ηλεκτρονικών μαθημάτων και ηλεκτρονικού
εκπαιδευτικού υλικού
Επιθυμητά και
ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά των υπό ανάπτυξη συστημάτων,
καλές πρακτικές, ανάπτυξη διεπαφής και χαρακτηριστικά της,
ανατροφοδότηση, έλεγχος από τον χρήστη, πλοήγηση, κίνδυνοι
και παγίδες. Έμφαση στα ανοιχτού τύπου εκπαιδευτικά
περιβάλλοντα και δραστηριότητες.
Ενότητα 6:
Σύνδεση σχεδίασης και ανάπτυξης με την αξιολόγηση
Παρουσίαση των
κυριότερων εργαλείων αξιολόγησης εκπαιδευτικού λογισμικού.
Δημιουργία ερωτηματολογίων, στατιστική αξιολόγηση των
αποτελεσμάτων. Διαδικασία/φάσεις αξιολόγησης και ολοκλήρωσης
συστήματος ηλεκτρονικής μάθησης. Ειδικά θέματα αξιολόγησης
(αξιολόγηση ευχρηστίας, αξιολόγηση μαθησιακών αποτελεσμάτων,
συγκριτική αξιολόγηση έτοιμων εκπαιδευτικών προϊόντων).
Ενότητα 7:
Τεχνολογίες τηλε-εκπαίδευσης
Ιστορική αναδρομή,
σύγχρονες τεχνολογίες. Ασύγχρονη και σύγχρονη εκδοχή,
διασυνδεδεμένα και απομονωμένα συστήματα, συνεργατική μάθηση
και ο ρόλος της απόστασης. Παραδείγματα από τον ελληνικό και
διεθνή εκπαιδευτικό χώρο.
Ενότητα 8:
Συστήματα διαχείρισης μαθησιακού υλικού/μάθησης
Κατηγοριοποίηση
και διαφοροποίηση των σχετικών συστημάτων/πλατφορμών (LMS,
CMS, LCMS), με βάση τα τεχνικά και λειτουργικά
χαρακτηριστικά τους. Παραδείγματα από τον ελληνικό και
διεθνή εκπαιδευτικό χώρο. Έμφαση στα ελεύθερα/ανοικτού
κώδικα περιβάλλοντα.
Ενότητα 9:
Συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης
Εισαγωγή στη
συνεργατική μάθηση. Συσχέτιση αλλά και διαφοροποίηση από τα
περιβάλλοντα συνεργασίας και συνεργατικής μάθησης.
Λειτουργικά χαρακτηριστικά και εκπαιδευτικά σενάρια
αξιοποίησής τους.
Ενότητα 10:
Περιβάλλοντα μάθησης εικονικής/μεικτής/διευρυμένης
πραγματικότητας
Επισκόπηση των
σχετικών τεχνολογιών αιχμής και του επιπέδου ωριμότητάς
τους. Έμφαση στα εικονικά πανεπιστήμια.
Ενότητα 11:
Προσαρμοστικά συστήματα και εξατομικευμένη ηλεκτρονική
μάθηση
Ευφυή συστήματα
ηλεκτρονικής μάθησης. Το χαρακτηριστικό της προσαρμο-στικότητας
του εκπαιδευτικού λογισμικού ανάλογα με το μαθησιακό προφίλ
του εκπαιδευoμένου. Έννοιες και
ορολογία. Παραδείγματα προσαρμοστικών και μη συστημάτων,
επίπεδα προσαρμοστικότητας. Σύγχρονες τεχνολογίες για την
εξαγωγή και αξιοποίηση του μαθησιακού προφίλ (intelligent
agents, neuro/fuzzy approaches).
Ενότητες 12 και
13: Μελέτη και παρουσίαση ειδικών θεμάτων στα συστήματα
ηλεκτρονικής μάθησης με συμμετοχή των φοιτητών/-ριών
(παρουσίαση υλικού από εργασίες τύπου Α – βλ. παράγραφο).
Εργαστηριακό
μέρος μαθήματος
Εξοικείωση με
βασικά είδη εκπαιδευτικού λογισμικού, εφαρμογή των
μεθοδολογιών που παρουσιάστηκαν στο θεωρητικό μέρος σε απλά
θέματα σχεδίασης, ανάπτυξης και αξιολόγησης εκπαιδευτικού
λογισμικού. Εκμάθηση και χρήση πλατφόρμας διαχείρισης
ηλεκτρονικής μάθησης από απόσταση, ελεύθερου και ανοικτού
κώδικα (moodle), ως υπόβαθρου για τις εργασίες τύπου Β των
φοιτητών/-ριών.
Διδακτικά συγγράμματα
Αντί διδακτικών
συγγραμμάτων προτείνεται βιβλιογραφία, η οποία καλύπτει τα
θέματα ενδιαφέροντος του μαθήματος. Ενδεικτικά παρατίθεται η
εξής βιβλιογραφία:
- Αβούρης,
Ν. 2000. Εισαγωγή στην επικοινωνία ανθρώπου-υπολογιστή,
Δίαυλος, Αθήνα.
-
Alessi, S.
M. & Trollip, S. R. 2001. Πολυμέσα και εκπαίδευση: Μέσα
και Ανάπτυξη, Γκιούρδας, Αθήνα.
- Ζωγόπουλος,
Ε. 2001. Νέες τεχνολογίες και μέσα επικοινωνίας στην
εκπαιδευτική διαδικασία, Κλειδάριθμος, Αθήνα.
- Κόμης,
Β. 2004. Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των
τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών, Νέες
Τεχνολογίες, Αθήνα.
- Μικρόπουλος,
Τ. 2000. Εκπαιδευτικό λογισμικό: Θέματα σχεδίασης και
αξιολόγησης λογισμικού υπερμέσων, Κλειδάριθμος, Αθήνα.
- Πρέζας,
Π. 2003. Θεωρίες μάθησης και εκπαιδευτικό λογισμικό,
Κλειδάριθμος, Αθήνα.
- Ρετάλης,
Σ. (επιμ.). 2005. Οι προηγμένες τεχνολογίες διαδικτύου
στην υπηρεσία της μάθησης, Καστανιώτης, Αθήνα.
